O le Setete o le Matafaga Matautia: E Tatau Ona E Alu?

O loʻo i luga o le talafatai o Kuiniselani, Ausetalia, o le Great Barrier Reef o le tele o aau aau i le lalolagi. E salalau atu i se isi itu o le tusa ma le 133,000 maila faatafafa / 344,400 sikuea kilomita ma e aofia ai le sili atu ma le 2,900 vaeluaga eseese. O se Nofoaga o measina a le Lalolagi talu mai le 1981, e mafai ona vaaia mai le vateatea ma o se faʻamalo a Ausetalia i le faʻatasi ma Ayers Rock, poʻo Uluru . O le fale e silia ma le 9,000 ituaiga o gataifale (o le toatele oi latou e lamatia), ma e tusa ma le $ 6 piliona e ala i tafaoga ma faiga faiva i tausaga taʻitasi.

E ui lava i lona tulaga o se tamaoaiga a le atunuu, ae o le Great Barrier Reef na afaina i tausaga talu ai e le tele o tagata soifua ma mea tau le siosiomaga - e aofia ai le fufuluina, faaleagaina o le eleele ma suiga o le tau. I le 2012, o se pepa na lolomiina e le Taualumaga a le National Academy of Sciences ua fuafuaina e faapea o le aau aau ua uma ona afa le afa o lona amataga. I le mafuaʻaga o faʻafitauli e lua i tua o le toto, o loʻo suʻesuʻeina ai e saienitisi pe o le a le lumanaʻi le tele o le fale e tasi e fausia e mea ola.

O Laasaga Fou

Ia Aperila 2017, o le tele o talafou na lipotia mai ai o le Great Barrier Reef na i luga o lona fale. O lenei talosaga na oʻo mai i luga o se vaega o le suʻesuʻega a le Ausetalia Suesuega a le Fono a le Ausetalia mo le Coral Reef Studies, lea na lipotia mai ai e 800 suʻesuʻega o le sami, 20% na faʻaalia ai le faaleagaina o le toto. O le suʻesuʻega na taulaʻi i le ogatotonu pito tolu o le Great Barrier Reef.

O lona taunuuga e matua taua lava le mafaufauina o le itu i matu o le aau aau na mafatia i le 95% o le leiloa o le kalama i le taimi na tupu ai le gaosiga i le 2016.

Faʻatasi, o mea faʻasolosolo i tua i tua o le lua tausaga talu ai ua faʻaleagaina ai faʻalavelave mataʻutia i le pito i luga o le lua vaetolu o le aau.

Malamalama i le Coral Bleaching

Ina ia malamalama i le ogaoga o nei mea na tutupu, e taua le malamalama pe o le a le mea e afaina ai le kalama. O luga o le sami e aofia ai le faitau piliona o polyral coral - o meaola ola e faalagolago i se sootaga faʻataʻitaʻiga ma meaola e pei ole algae e taʻua o zooxanthellae. O le zooxanthellae e mafai ona puipuia mai e le coral polyps 'hard hard shell, ma o le a latou tuuina atu le aau i meaʻai ma le okesene e mafua mai i le photosynthesis. O le zooxanthellae foi e tuʻuina atu ai le laʻau i lona lanu susulu. Pe a mamafa le 'amu, latou te tuliesea le zooxanthellae, ma tuʻuina atu ia i latou se paʻepaʻei paepae.

O le mafuaaga taatele o le faʻalauteleina o meaʻai e faʻalautele ai le vevela o le vai. O le meaʻai e le o le coral oti - pe afai o tulaga na mafua ai le faʻalavelave, o le zooxanthellae e mafai ona toe foi mai ma e mafai ona toe maua e le polyps. Ae peitaʻi, afai e faʻaauau pea tuutuuga, o le a tuʻuina atu polyps i le faʻamaʻi ma e le mafai ona tupu pe gaosia lelei. E le mafai ona ola le ola umi, ma afai e faatagaina le polyps e oti, o le avanoa e toe maua mai ai le aau e tutusa lava le leaga.

O aʻafiaga o le lua tausaga talu ai na faʻataunuʻu ai mea na tutupu i le afa o Debbie, na mafua ai le tele o le faaleagaina i le Great Barrier Reef ma le Queensland i le amataga o le 2017.

Le Auala na Fiafia ai le Mala

O le mafuaaga autu o le paʻu o le paluga i luga o le Great Barrier Reef o le mafanafana o le lalolagi. O gasesini Greenhouse e mafua mai i le susunuina o suāuʻu gaosi (i totonu o Ausetalia ma faavaomalo) ua faʻaputu talu mai le amataga o le Industrial Revolution. O nei gaʻo e mafua ai le vevela o le la e faʻalavelaveina i totonu o le atemosifia o le Lalolagi, faʻaleleia le vevela i luga o le eleele ma i sami i le lalolagi atoa. A o tulaʻi mai le vevela, o le a atili ai ona mamafa le laʻau o polyral e pei o loʻo i luga o le Afa Matagofie, ma mafua ai ona latou tuliesea o latou zooxanthellae.

O le suiga i le tau e nafa ma se suiga i mamanu o le tau. I le afā o le afa o Debbie, sa valoia e saienitisi o le Coral Sea o le a vaaia ni nai afa i tausaga o lumanaʻi - ae o mea na e tupu o le a sili atu ona telē.

O le faʻaleagaina na mafua mai i le vaʻaia o le sami e mafai ona faʻamoemoe e sili atu ona faʻatetele.

I totonu o Ausetalia, o gaioiga faʻatoʻaga ma faʻalapotopotoga faʻapisinisi i luga o le talafatai o Kuiniselani o loʻo fesoasoani tele i le faʻaitiitia o le aau. O le suavai na fufulu i le vasa mai faʻatoʻaga i luga o le atunuʻu ua faʻaumatia le polyral polyure ma puipuia le malamalama o le la e manaʻomia mo le gaosiga mai le oʻo atu i le zooxanthellae. O meaʻai o loʻo i totonu o le palapala e mafua ai le faʻaleagaina o vailaau faʻasaina i totonu o le vai, o nisi taimi e mafua ai le fuga o meaola e afaina. I se tulaga talitutusa, o le faalauteleina o fale gaosi oloa i luga o le talafatai ua vaaia ai le faalavelave tele o le gataifale ona o le tele o galuega faatino.

O le sologa lelei o le isi mea sili lea e lamatia ai le soifua maloloina o le Great Barrier Reef. I le 2016, na lipotia ai e le Ellen McArthur Foundation e faapea, sei vagana ua suia suiga o nei faiga faiva i le taimi nei, o le a sili atu le palasitina nai lo iʻa i sami o le lalolagi e oo i le 2050. O se taunuuga, o le paleni le lelei lea e faalagolago i luga o aau maualuluga ona o lo latou ola o loʻo faʻaumatia. I luga o le Great Barrier Reef, o aʻafiaga leaga o le afaina o loʻo faʻamaonia e ala i le faʻailoa mai pea o le pale-o-thorn starfish. O lenei ituaiga meaola ua afaina mai le puleaina o se taunuuga o le faaitiitia o ana meaola faanatura, e aofia ai le lapisi lapoa ma le pusi suamalie.

E ai i le coral polyps, ma e mafai ona faʻaumatia ia lapisi lapoa o le aau pe afai e le toe siaki ona numera.

O Le Lumanai: E Mafai Ona Faasaoina?

O le mea moni, o le vaaiga mo le Great Barrier Aʻe e matitiva - ma o le 2016, na lolomiina ai e le Outside magazine se "maliu" mo le aau, lea na vave ona viral. Ae ui i lea, e ui o le Great Barrier Reef e mautinoa lava e maʻi, e leʻi oʻo i le taimi e gata ai. I le 2015, na faʻatagaina ai e le malo o Ausetalia le Fuafuaga mo le Faʻaauau pea o le Aloalo 2050, ua fuafua e faʻaleleia le soifua maloloina o le aau i se taumafaiga e faʻasaoina lona tulaga o le UNESCO Heritage Site. O le fuafuaga ua vaaia nisi o alualu i luma - e aofia ai le taofia o le gaosia o meafaitino ua lafoai i le Nofoaga o measina a le Lalolagi, ma le faaitiitia o vailaau e tineia ai manu faalafua i le faatoagaina o faatoaga e 28%.

I le faia o lea tala, o le a faalagolago tele Ausetalia i le gaosiga o le koala ma le auina atu i fafo, ma o lona malo e lauiloa pe a oo i mataupu tau le siosiomaga. O mea e felafoaʻi ai i le 2016 ma le 2017 ua matuā faʻaleagaina ai le mafai gafataulimaina o le Fuafuaga Faʻaauau e ausia ai ana sini. I luga o se tulaga faavaomalo, o le faaiuga a le pulega o le Trump e aluese mai le Maliega a Pale e vaaia e le toatele o se faamaoniga e faapea o le a le lava le faaitiitia o le lalolagi e vaai ai i se paʻu maualalo i le vevela o le sami i le lalolagi atoa.

I le isi itu, o isi atunuu uma (sei vagana ai Suria ma Nicaragua) sa sainia le maliliega, atonu atonu ei ai le faamoemoe o aafiaga o le suiga o le tau e mafai ona toe fesuiai, pe le gata foi i le toesea.

O le mea pito i lalo

O le mea lea, faatasi ai ma mea uma i le mafaufau, e aoga tele le malaga atu i le Great Barrier Reef? Ia, e faalagolago. Afai o le aau aau o lau mafuaaga tonu lava lea mo le asiasi atu i Ausetalia, o le a leai, atonu e leai. E tele isi faʻamanuiaga o loʻo tafe ma tafe atu i isi nofoaga - vaʻai i nofoaga mamao e pei o Initonesia i sasaʻe, Filipaina ma Micronesia.

Ae peitai, afai oe malaga i Ausetalia mo isi mafuaaga, e mautinoa lava o nisi vaega o le Great Barrier Reef e tatau ona siakiina. O le pito i saute o le aau o loʻo i ai pea i totonu, ma o loʻo i le itu i saute o Townsville e sosola ese mai le sili ona leaga o mea na tutupu talu ai nei. O le mea moni, o suʻesuʻega mai le Inisitituti a le Australian Institute of Scientific Sciences e faʻaalia ai o le aufailaʻau a le itu i saute e mafai ona toe faʻaleleia. E ui lava i le tele o mea aʻafiaga o le sefulu tausaga talu ai, o loʻo faʻaleleia lelei le faʻalauteleina o le kalama i lenei vaega.

O le isi mafuaaga lelei e asiasi ai, o le tupe maua mai i le Great Barrier Reef o le 'aufaʻatagata tafafao maimoa o loʻo avea ma faʻamaoniga sili mo taumafaiga faifai pea. Afai tatou te lafoai le aau i le taimi sili ona pogisa, e faʻapefea ona tatou faʻamoemoe mo se toetū?