01 o le 05
Faʻamatalaga Mataʻutia e uiga i le Afa Tele
E aunoa ma se masalosalo, o le Great Barrier Reef, lea e tafe mai le talafatai o Kuiniselani , o le fale o nisi o vaʻaiga sili ona matagofie o le sami o le a e vaʻai i ai. Ma le tele o auala e suʻesuʻe ai le aau - e aofia ai le tietie i le helikopter, tafe, galu i luga o le sami ma na o le taoto i luga o se matafaga matafaga e tafia ai le gataifale - o le Great Barrier Reef e tatau ona i luga o lau lisi o pakete malaga.
Ae manaʻomia pea le faʻamaonia? O mea nei e 19 mea ofoofogia e uiga i le Great Barrier Reef, o nei mea uma o mafuaʻaga lelei ia e fuafua ai se asiasiga!
02 o le 05
Faʻamatalaga Mataʻutia e uiga i le Afa Tele
1. E tosina mai e le Atigi le silia ma le lua miliona tagata asiasi i tausaga uma, ma avea ai ma tagata tafafao maimoa mai Ausetalia.
2. O le Great Barrier Reef e aofia ai le sili atu i le 2,900 taʻitasi taʻitasi ma le 900 o motu, e ui lava e na o se vaega lima o motu o loʻo tumu.
3. O le Aʻau e matua ofo lava le avanoa: e mafai ona e mauaina mai le tele o vaega eseese o Kuiniselani. O tafaoga ma aso e faimalaga faifai pea mai Cairns, Port Douglas, Townsville ma le Hamilton Island.
4. O le aʻau e telē tele e mafai ona iloa mai le avanoa!
5. E na o le pau lea o le siosiomaga masani na tupu mai le masina.
03 o le 05
Faʻamatalaga Mataʻutia e uiga i le Afa Tele
6. Afai e sili atu oe i le sami, e mafai ona e uia lau auala i le aau; malaga faimalaga e masani ona sau mai Brisbane ma Sini. E mafai ona e faia se taamilosaga puupuu, 4-aso e maua ai se tofo, pe faʻaogaina lau tagata sailiili i totonu ma filifili mo se vaʻavalaga e 10-aso.
7. I le 2300km - poʻo le 1,429 maila - i le uumi, o le Great Barrier Reef o le gataifale aupito sili ona umi i le lalolagi. O le pito lona lua, Belize Reef mai le talafatai Caribbean o Belize, e na o le 290km le umi.
8. O le fausaga sili ona ola i luga o le paneta.
9. O le Hamilton Island, o le motu aupito tele i le Great Barrier Reef islands, ua na o le motu lava lea e i ai se malaevaalele faapisinisi, ma faigofie ai ona maua e le vaalele.
10. Faʻapipiʻi 344,400 sikuea kilomita, poʻo le 133,000 maila faatafafa, o le Great Barrier Reef e sili atu nai lo Italia.
04 o le 05
Faʻamatalaga Mataʻutia e uiga i le Afa Tele
11. O le Paʻu Matafaga o se tasi lea o meaola e sili ona mataʻutia i le lalolagi, ma e sili atu i le 1,500 ituaiga iʻa eseese. E tusa ma le 10% o ituaiga iʻa uma.
12. O le Aʻau e tusa ma le 18 miliona tausaga le matua, e ui lava e leai se tasi na te iloa lelei ona tausaga.
13. Talu mai le 1985, ua sili atu i le afa o le kolani i luga o le aau le iloa o le faaleagaina o le siosiomaga ma le filogia. Talu mai lena taimi, o taumafaiga faasao na fesoasoani e faʻaitiitia ai le faaleagaina i le aau.
14. E ui atonu o se faaosoosoga, o se Solitulafono le aveesea o ni meaola mai le aau; O le 'Vaavaai,' ae aua le paʻi atu 'tulafono e faʻaaoga.
15. O le ata 2008 a le Fool's Gold , o Kate Hudson ma Matthew McConaughey, na pueina i se vaega i luga o le aau.
05 o le 05
Faʻamatalaga Mataʻutia e uiga i le Afa Tele
16. Faatasi ai ma le Grand Canyon i Amerika ma Mauga Everest i Nepal, o le Great Barrier Reef o loo i ai le mamalu mamalu o le igoa o se tasi o mea ofoofogia e fitu o le lalolagi. O le faataamilo i fafo o le lisi o le Victoria Falls, o se afu faafuaseʻi-pa'ū i Aferika i Saute i le Vaitafe o Zambezi; le volcanoing volcano i Mekisiko; le malamalama o le Aurora i totonu o le itulagi o Arctic ma Antarctic; ma Guanabara Bay i Rio de Janeiro.
17. O le Great Barrier Reef o loo maua i totonu o le Talafaasolopito a le Lalolagi-ua lisiina le Great Barrier Reef Marine Park - na o le pau lea o le malae vaalele a lalo o le eleele. O le aau e naʻo le tusa ma le 7% o le Malae Vaʻa.
18. E iai foi nisi o manu e sili ona tulaga ese ma matagofie i le sami i le paneta, o le Great Barrier Reef o loo i ai foi i le fale i le Box Jellyfish, le Blue Ringed Octopus, ma le Stone Stone - o nisi o meaola oona o le gataifale ua tatou iloa .
19. Aʻo nofouta tagata Aboriginal o Ausetalia i le aau mo le 40,000 tausaga, o le uluai Europa na matau le Great Barrier Reef o le tagata suʻesuʻe Farani o Louis de Bougainville, i le 1768.