Niu Sila Faʻamatalaga: Nofoaga, Aofaʻi, Etc.

Nofoaga . Niu Sila e taatia i sasaʻe o Ausetalia i le va o latitudes 34 tikeri i saute ma le 47 tikeri i saute.

Eria. Niu Sila e 1600 kilomita i matu i saute ma le eria 268,000 sqr km. E aofia ai ni motu tetele se lua: o le Motu i Matu (115,000 sqr km) ma le South Island (151,000 sqr km), ma le tele o motu laiti.

Faitau aofai. I le masina o Setema 2010, o Niu Sila e tusa ma le 4.3 miliona.

E tusa ai ma le Statistics New Zealand, o le fuainumera o le faitau aofaʻi o le faitau aofaʻi o le atunuʻu e tasi le fananau mai i le 8 minute ma le 13 sekone, tasi le oti i le 16 minute ma le 33 sekone, ma le maua mai o Niu Sila e nonofo i 25 minute ma 49 sekone.

Climate. Niu Sila ei ai le mea e lauiloa o le tau o le gataifale, e ese mai i le tulaga o le lalolagi o le tele o le tele o eleele. O le tau ma tau i le sami i Niu Sila e mafai ona mafua ai le fesuiaiga o le tau. Ua sili atu le tufatufaina o timuga i le Motu i Matu nai lo le itu i Saute.

Vaitafe. O le Vaitafe o Waikato i North Island o le vaitafe Niu Sila pito umi i le 425km. O le vaitafe e sili ona umi i vaitafe o le Whanganui, i le itu i Matu.

Flag. Vaʻaia le fuʻa Niu Sila.

Gagana aloaia: Igilisi, Maori.

Maota tetele. Niu Sila pito sili ona tele o Aukilani ma Ueligitone i North Island, Christchurch ma Dunedin i le Motu i Saute. Ueligitone o le laumua o le atunuu ma Queenstown i le South Island e taua o le Adventure Capital of the World.

Malo. Niu Sila o se pulega faʻale-malo ma le Kuisini o Egelani o le ulu o le setete. O le Palemene o Niu Sila o se faʻapotopotoga le faʻapitoa e aunoa ma se Fale Maualuga.

Taʻiala Taʻalaga. E te manaʻomia se tusifolau aoga e asiasi ai i Niu Sila ae atonu e le manaʻomia se visa.

Faʻamilosaga e lima aso . Afai e itiiti se taimi, o nisi nei o fautuaga mo le asiasi atu i le Motu i Matu po o le Motu i Saute.

Tupe. O le iunite tau tupe o le tala Niu Sila lea e tutusa ma le 100 New Zealand cents. I le taimi nei, o le tala Niu Sila e sili atu ona taua nai lo le US tala. Manatua o le fesuiaiga o fesuiaiga e fesuisuiai.

Muamua tagata. O tagata muamua o Niu Sila na talitonu o latou o le Maori, e ui lava sa i ai foi le talitonuga o uluai Polynesians e nonofo i Niu Sila i le 800 TA ma o le Moriori, poʻo le moa hunters. (O le moa o se ituaiga o manulele, ua muta nei, o nisi oi latou e maualuga e pei o le tolu mita.) O le talitonuga e faapea o le Moriori muamua na taunuu i Niu Sila e foliga mai ua faamaonia e le tala faasolopito Samoa. O le Moriori ma le Maori e tutusa ma le Polynesian tutusa. (Vaai foʻi i faʻamatalaga i totonu o la matou faʻasologa.)

Suʻesuʻega a Europa. I le 1642, na folau ai e le tagata suʻesuʻe Dutch o Abel van Tasman le talafatai i sisifo o le nofoaga na ia faaigoa ai Nieuw Zeeland, i le itu i Netherlands o Zeeland.

O malaga a Cook. Na folau Kapeteni Kuki Cook i Niu Sila i ni malaga eseese se tolu, muamua i le 1769. Na tuuina mai e Kapeteni Cook igoa i nisi o nofoaga Niu Sila o loʻo faʻaaoga pea.

Muamua tagata na nofoia. O uluai tagata na nofoia o ni tagata faamalolo, ona avea ai lea ma faifeautalai. Na amata ona taunuu le au Europa i le tele o numera i le amataga o le 19 seneturi.

Feagaiga o Waitangi. O lenei maliega na sainia i le 1840 na faʻatuina ai le pulega sili i Niu Sila i le Masiofo o Egelani ma faʻamaonia le umiaina o le latou lava fanua. O le feagaiga na tusia i le Igilisi ma le Igoa.

Aia tatau a tamaitai e palota ai. Na tuuina atu e Niu Sila i ana tamaitai le aia tatau e palota ai i le 1893, le seneturi lona fa ao le i Peretania po o le US.