O Malumalu e Sefulu Vaʻaiga & Taua i Bali
E leai se asiasiga i Bali e maeʻa e aunoa ma se malaga e matamata i se tasi o malumalu o Bali. E sili atu i le 20,000 pura (Balinese mo le malumalu) i Bali i le mea mulimuli, o se faʻasalalau lautele o le aganuʻu fiafia a Bali ; e te le tau faia se taumafaiga e vaai ai i latou uma, ae e tatau ona e vaʻaia ni nai malumalu o loʻo lisi atu i lalo.
O nisi malumalu e mafai ona vaaia i se malaga se tasi (Tirta Empul ma Pura Gunung Kawi e latalata latalata ane i Tampaksiring); o isi atonu e manaʻomia se fuafuaga sili atu i luma. I soo se tulaga, o le taumafaiga e vaai soo se tasi o nei malumalu o Bali o se taumafaiga lelei faʻaalu.
01 o le 10
Pura Besakih
O le sili ona paia o malumalu uma i Bali, o le "Tina Tina" o Pura Besakih e tusa ma le 3,000 futu i le Gunung Agung i East Bali. O lenei faʻalavelave faʻapitoa e faʻaputuina 23 malumalu eseese, o nisi e tafao faamasani i le seneturi 10. O le autu autu o le malumalu e fetaui ma le tumutumu o Gunung Agung, o le mauga pito i luga ma le nofoaga sili ona paia i Bali.
O Pura Besakih na vavalalata lava i le faʻaumatiaga i le 1963, e pei o le tafe mai le taʻavale a le manua a Gunung Agung, na misia le malumalu i na o vaʻavaʻa. O le aso, o Pura Besakih o se ata taua mo tagata tafafao maimoa ma mo Balinese faamaoni. (Mo isi tafaoga maimoa mai i lenei vaega o le motu, faitau: Nofoaga e Vaʻai i East Bali .)
- Nofoaga: East Bali, e mafai ona maua e Ubud, Denpasar poʻo Candidasa (Google Maps)
02 o le 10
Pura Gunung Kawi
E tusa ma le maila i le itu i saute o Tampaksiring, o le "Valley of Kings" o Bali o loo i totonu o se vanu i le va o togaisa. O le vaitafe Pakerisan e tafe atu i lenei vanu, ma o le papa e taamilo i le vaitafe o loo i ai ni tupua na vaneina i totonu o le maa e faamamaluina ai tupu ma masiofo mai le seneturi 11. O le Balinese - tele tagata talitonu i le paia o le vai - talitonu o le vaitafe ua faapaiaina Pura Gunung Kawi.
O le 'upega tafaʻilagi e le o se malumalu i se tasi, e le o se tuugamau moni - o le mamalu mamalu na faʻaaloalogia iinei na susunuina e pei o le masani a Balinese.
- Nofoaga: latalata i Tampaksiring, mafai ona maua e Ubud (Google Maps). O le malumalu e mafai ona asiasi faatasi ma Tirta Empul lata ane.
03 o le 10
Tirta Empul
O le tautotogo paia lea e fafaga ai le Tirta Empul e maua ai le vai paia mo ositaulaga ma le taʻele mo tagata masani o Balinese, oe talitonu o le tafe mai iinei e mafai ona maua ai le manuia ma le soifua maloloina. E tatau ona faia muamua se taulaga i le malumalu ae e te le mafai ona aʻe i totonu o le vaitaele umi e fufulu ma mafaufau loloto ai.
O le tala o le atua Indra na faia le tautotogo Tampaksiring (igoa o le nuu latalata ane) o se vaifofo i se punavai leaga e faia e se tiapolo leaga o le tupu.
O le mea moni, o Tirta Empul atonu na fausia i le 926 AD i le taimi o le pulega a le Balinese Warmadewa. O se fale faʻapitoa lata ane fale o le malo o VIP; na muai fausia mo muamua Peresitene Sukarno i le 1950.
- Nofoaga: latalata i Tampaksiring, mafai ona maua e Ubud (Google Maps). E mafai ona asia le malumalu faatasi ma Pura Gunung Kawi i tafatafa ane.
04 o le 10
Pura Luhur Lempuyang
O le malu puipuia, o le malumalu o Pura Luhur Lempuyang o se tasi o nofoaga sili ona taua a le lotu a Bali: o se tasi o le ono kahyangan faanoanoa ("malumalu o le lalolagi") na faapaiaina ia Sang Hyang Widi Wasa (le Atua silisili), ma o se tasi foi o o malumalu e iva malumalu o le motu lea e "puipuia" le gagana Balinese mai agaga leaga.
O le malumalu e ofoina atu se luʻi manaia i tagata asiasi: o le ausiaina o le tumutumu o lona uiga o le faatoilaloina o le 1,700 laasaga na vavaeina i le vaomatua, e manaomia ai le tusa ma le itula ma le afa o le maualuga o le aʻe. Le masani ai Balinese agai i luga i luga o le faasitepu e ole atu mo fesoasoaniga faalelagi ma faafitauli pe talosagaina faamanuiaga mai lugā.
O le malumalu i le tumutumu o loo ofoina mai ai vaaiga matagofie o Gunung Agung , na fausia e le faitotoa o le malumalu. Taumafai e asiasi i le Aso Tofi ina ua mavae Galungan , e vaai Lempuyang i le taimi o lona taimi .
- Luga: East Bali , mafai ona maua e ala i Candidasa (Google Maps, lata mai).
05 o le 10
Goa Gajah
E lauiloa o le "Elephant Cave", Goa Gajah e foliga mai e leai se saʻolotoga mai elephani seiloga e te iloa o lona igoa e latalata i le Elephant River. (O se mea e ese ai le leai o ni elefane.)
O le mea sili ona taua a Goa Gajah o le faitotoa mataʻutia lea i le ana - ua vaneina le maa faataamilo i foliga, gutu agape.
O totonu o le ana o loʻo faʻaalia ai se ata o le atua Hindu o Ganesha ma se nofoaga tapuai na tuuto atu i le atua Hindu Shiva. Goa Gajah atonu e lata mai i le 11 seneturi ma o loʻo taʻua i se solo na toe foʻi atu i le 1300s.
- Nofoaga: Central Bali, pe a ma le 10 minute drive i sasaʻe o Ubud (Google Maps).
06 o le 10
Pura Tanah Lot
Tanah Lot e tu i luga o se papa e mamao ese mai le matafaga, i luga o le sami. O le avanoa i le malumalu e faatapulaaina i le maualalo o le tai; e oʻo lava i lea, o lenei malumalu matagofie o loʻo faʻauluina e tagata asiasi.
O le fausia o le malumalu sa manatu na musuia e le ositaulaga o Nirartha i le seneturi lona 15; ina ua mavae le faaaluina o le po i luga o le papa i fafo o le mea o loo tu ai le malumalu, sa ia faatonuina tagata faifaiva i le lotoifale e fausia se malumalu i luga o lena saite. I aso nei, o Tanah Lot o se tasi o malumalu sili ona taua a Bali. O se taumafaiga e toe faʻaleleia le $ miliona miliona i le 1990 na laveaʻi ai Tanah Lot mai le pa'ū i totonu o le sami.
I le avea ai ma se tasi o malumalu pito sili ona lauiloa a Bali, o Tanah Lot o loo siomia e tagata ma tagata faatau. Aua e te asiasi pe afai o le filemu ma le filemu o loʻo e mulimuli mai, ae e sau pe afai o oe o le a maeʻa le mataʻina o le la.
- Nofoaga: Faʻaaogā e ala i Ubud poʻo Denpasar (Google Maps). E mafai ona asia le malumalu faatasi ma Pura Taman Ayun e lata ane.
07 o le 10
Pura Taman Ayun
O loʻo fausia i le 1600 e le Tupu o Mengwi, o Pura Taman Ayun o loʻo ola i aso nei o se faʻataʻitaʻiga matagofie o se malumalu mamalu lautele. O le au fanau o le aiga tautupu o Mengwi o loo lagolagoina pea le malumalu, lea e avea foi ma malumalu o kawana clan (o se malumalu na faapaiaina mo tapuaiga i tuaa ua filifilia, i lenei tulaga, o taitai muamua o le aiga tautupu o Mengwi).
"Taman Ayun" o lona uiga "togalaau matagofie"; o se taamilomilo e siomia le malumalu, lea e maua ai le faigata o foliga mai o le feʻaveaʻi i luga o le vai. O se lotoa pito i luma i totonu o le lotoifale e ulufale mai i totonu o se paʻu o le lole (vaeluaina le faitotoa i luma) e faaopoopo atu i le matagofie o le malumalu. O le lotoa pito i totonu e iai le tele o merie (pagodas).
- Nofoaga: pe a ma le 11 maila i sisifo o Denpasar; 5 maila i sisifo o Ubud (Google Maps). O le malumalu e mafai ona asiasi faatasi ma Tanah Lot latalata ane.
08 o le 10
Pura Ulun Danu Bratan
O lenei malumalu i talafatai o le Vaituloto o Bratan e lona lua ia Pura Besakih e taua tele, ae mo le au faifaatoaga i Bali, o lenei malumalu o le pito i luga lea o le motu. O Pura Ulun Danu Bratan o le uluai malumalu i totonu o le tele o malumalu ma fale e tapunia ai le vaega o le vaomatua e lauiloa i Bali. Ua faapaiaina le malumalu mo tapuaiga i le atua fafine o vaituloto ma vaitafe, Dewi Batari Ulun Danu.
O se vaega o le malumalu o loʻo i luga o le teritori, ae o se vaega taua e foliga mai e "felelei" i luga o le vaituloto, ma tuʻuina i luga o se motu e ese mai le maota o le malumalu tele. O le 11-roofueu (pagoda) o loʻo nofo i luga o le vaega o le motu, o se lalelei matagofie o loʻo siomia e se vaituloto laʻau.
- Luga: Lake Bratan, itula ma le afa mai Denpasar (Google Maps).
09 o le 10
Pura Luhur Uluwatu
O Pura Luhur Uluwatu o se malumalu tele o Balinese - o se tasi o le ono kahyangan e ono faaaloalo i ai Balinese uma - ma le nofoaga o se gaoioiga i le po e toe faamamaluina ai le Ramayana e ala i le usuina o ni tagata e leai ni tama, tagata masaa ma se tafaoga tele .
O le Pura Luhur Uluwatu na muamua fausia e se guru Javani Hindu i le seneturi 10. O le malumalu atoa o loʻo tu i luga o le papa e tafe 200 futu i luga aʻe o le pito i luga o le sailiga o Bali i le itu pito i sisifo o South Bali - o le igoa o le malumalu e faatatau i lona tulaga "i le pito o le papa", ma o tagata asiasi latou te mataʻituina le sami malolo agai i le faavae o le tofitofi i lalo. O le vaaiga e sili ona matagofie i le goto o le la.
- Nofoaga: sefulutasi maila i saute o Kuta (Google Maps).
10 o le 10
Pura Goa Lawah
O le malumalu o Pura Goa Lawah i East Bali e totonugalemu i se ana e nofoia e le afe o pu. O le matafaga lanu uliuli e lata ane e faia ai Goa Lawah se nofoaga lauiloa mo le faamamaina o le susunuina o fale, mo aiga Balinese e mafai ona gafatia.
O le uso Javanese o Nirartha ua taʻua na asiasi i le ana i tua i le seneturi 15. Ua i ai i le tala e faapea, o le potu i totonu o le potu e silia ma le 19 maila i lalo o le eleele e tulaʻi i Pura Besakih.
- Nofoaga: 6 maila i sisifo o Candidasa (Google Maps).