El Morro: O le Nofoaga Faasolopito Taualoa i Puerto Rico

Faʻailogaina o Aso Malolosi i le 16th Century

O tagata muamua i Old San Juan e le mafai ona o ese e aunoa ma le asiasi atu ia El Morro. O le olo o se tasi lea o faʻaiuga sili ona matagofie i luga o le motu, ma faʻamalosia le matafaioi a Puerto Rico o se leoleo o le Lalolagi Fou. I totonu o nei puipui, e mafai ona e lagonaina le mana tele o lenei faavae o le puipuiga pe a faatonuina, ma e mafai ona e molimauina i le toeitiiti atoa le 500 tausaga o le talafaasolopito o le militeli lea na amata i le Spanish conquistadores ma faaiuina i le Taua Lona Lua a le Lalolagi.

Talafaasolopito o El Morro

El Morro, lea na taʻua o le UNESCO Heritage Heritage Site i le 1983, o le Puerto Rico sili ona matagofie o le au faamiliteli. Na amata le fausiaina o le Sipaniolo i le 1539, ma na silia ma le 200 tausaga na maeʻa. O lenei nofoaga faʻafefe taufaamatau na puipuia ai Sir England Drake, mai le Egelani, na tusia mo lana osofaʻiga i luga o le sami, i le 1595, ma o se osofaiga i luga o le galu ua le mafai ona manumalo i ona puipui i lona talafaasolopito atoa. O El Morro na pa'ū na o le tasi, ina ua ave e le Geroge Clifford, Earl o Cumberland, le olo i fanua i le 1598. O lona aoga na faaauau pea i le 20 seneturi, ina ua faaaogaina e le Iunaite Setete i le taimi o le Taua Lona Lua o le Lalolagi e matauina ai le gaioiga a le au Siamani lalo ifo i le Caribbean.

Asiasia El Morro

O lona igoa atoa o El Castillo de San Felipe del Morro, ae e sili atu ona lauiloa o El Morro, o lona uiga o le gamonite. Faʻasao i le itu i matu sisifo-o le pito sili ona taua o Old San Juan, o lenei maota matagofie na avea ma se mea taufaafefe i vaa o fili.

O lenei la o El Morro o se faailo mo malologa ma ata pue: O tagata eo mai iinei e malolo, tafaoga, ma lele kites; ua tumu le lagi ia i latou i se aso manino. (E mafai ona e faʻatau se tasi-o loʻo taʻua i latou o pine -o se nofoaga lata ane.)

O le ae mulimuli i le Earl o tulagavae o Kumberland ao e sopoia se laufanua lanu meamata e alu i le olo.

O se vaega o se savaliga e te alu i ai, ma o le a manaʻomia lou mafai ona aʻe i luga o laasaga ma tumutumu mauga. Lalaga solo seevae, faʻaaoga le la, ma aumai vai inu e tusa lava po o le a le taimi e te asiasi ai.

A e oʻo loa i le maota, faʻaalu lou taimi e suʻe ai lona fausaga faufale. O El Morro e ono ona maualuga le maualuga, aofia ai falepuipui, fale puipui, ala savali, ma fale teuoloa. Savalivali i luga o ona pa puipui, e mafai ai e taʻavale ona feagai ma le vasa, ma laa i totonu o se tasi o gaitas domed, po o pusa lafoai, o latou lava o se faailoga faʻapitoa o Puerto Rico. O garitas o nofoaga autu ia e maua ai le manaia o vaaiga i le sami. A o vaʻavaʻai atu i le vasa, o le a e vaʻavaʻai i se isi, laitiiti le faʻamalosi. Called El Canuelo, o le paaga lea a El Morro i le puipuiga a le motu: O vaa e faamoemoe e osofaia Puerto Rico o le a vavaeina i lalo i se auala o le felafolafoaʻi o afi afi.

E lua fausaga faaneionapo na faaopoopo atu ia El Morro ina ua maea Puerto Rico i le Iunaite Setete e Sepania i le 1898 ona o se taunuuga o le Taua Sipaniolo-Amerika. O se moli o le moli, lea na toe faaleleia e le US mai le 1906 i le 1908, e tu ese mai i le eseesega o le fausaga. I le taimi o le Taua Lona II o le Lalolagi, na faʻaopoopoina e le US Army se isi faʻamalosiaga faʻamalosia, faʻapipiʻiina o se soʻotaga o le militeli i le pito i luga.