Natura Natura i Penang, Sarawak, Sabah ma Selangor
O Malaysia o loʻo nofo i le loto o le teritori o loʻo i totonu o Asia i Sisifo o Asia, e aofia ai le faitau afe o ituaiga o meaola ma meaola i le tele o nofoaga maualuluga, maualuga, ma meaola faʻanatura. I lona poto, ua vavaeeseina e le malo o Malaysia vaega o lona teritori e pei ona faasao e le natura: nofoaga e mafai ai e tagata asiasi ona vaaia le natura latalata ane e aunoa ma le faaleagaina o le siosiomaga.
Siaki nei natura faʻaagaga i le isi taimi e te asiasi ai i Malaki - o le toʻatele oi latou e matuā vavalalata latalata i le tele o aai Malaysia, ma e mafai ona vaaia i le va o se aso.
01 o le 09
Gunung Gading National Park
Gunung Gading National Park i Sarawak na faʻamautuina faapitoa e puipuia ai le fugalaau rare o le Rafflesia , o se tasi o meaola o loʻo maua i Asia i Sisifo. O le paka o le nofoaga lelei lea mo le fugalaau o Rafflesia - o le laufanua e tapenaina i le tele o vaomatua ma vaeluaina e vaitafe mauga. O se fuafuaga planal e faʻasatau le eleele i luga aʻe o le fuga o Rafflesia, faʻatagaina ai tagata asiasi e matauina laau e aunoa ma le faalavelave ia i latou.
E sili atu le suʻesuʻeina o le Park i se faasologa o ala savali, o le umi pito i luga aʻe o le mauga o igoa papa (Gunung Gading). O le pitonuu o Gunung Gading e mafai ona faigofie ona taunuu mai le aai o Kuching ; naʻo aso aso e faʻataga ai malaga i totonu o paka, pe a le faatagaina le tolauapiga i le paka.
02 o le 09
Lamby Hills National Park
Mo se paka laititi (17,180 eka), o le Lambir Hills National Park i Sarawak e iai le tele o meaola faanatura, faatasi ai ma le afe ma afe o ituaiga o meaola ma meaola o loo nonofo i totonu o le paka. Ave manu felelei - e sili atu i le 230 ituaiga vaʻalele eseese e mafai ona maua i Lambir Hills! Masalo o le laufanua gaogao-o le gutu sulu e ufiufi i vaomatua dipterocarp ma se laina e le uma o vai taʻele ma vaifotu.
E asiasi tagata Asiasi i le Lambir Hills e ala i le tele o vaomatua mo tulaga uma o le soifua maloloina - o nisi auala e le itiiti ifo ma le 20 minute e maeʻa ai, ae o isi e manaʻomia le aso atoa ma le tulafono faavae. O le paka e faigofie ona nofo i le 30 minute i le pasi mai Miri.
03 o le 09
Kuala Selangor Nature Park
E naʻo le lua itula le malaga mai Kuala Lumpur , o lenei eleele eleele eleele e puipuia ai le tusa ma le 800 eka o togatogo, estuaries, ma le vaituloto e 25-eka. O tagata nofo tumau e aofia ai vavalaʻau vavalalata, pulumu langurkeys, herons, ma Brahminy kites. E faʻaaoga foʻi manu felelei e faʻalautele ai Kuala Selangor e fai ma mea e faʻalavelave ai.
I le vaituloto o le vaituloto, e mafai ona e faʻatutuina se faleoloa i se tasi o le tolu o vaʻavaʻai o meaola, ma mataʻituina le meaola o loʻo alu i la latou pisinisi. O asiasiga i le malae e amata i le Nofoaga Tutotonu a Visitor, lea e mafai ona e totogia ai le ulufale atu ma maua ai meaʻai ma meaʻai pe a maeʻa lau taʻavale faataamilo i le paka.
04 o le 09
Mauga Kinabalu
O le Mauga o Kinabalu e sili atu i le 13,000 futu le maualuga o Sabah - o le mauga pito i luga i Malaysia, e aofia ai le 300 maila faatafafa o le vao matua ma mauga e puipuia ai le 326 ituaiga o manulele, 4500 ituaiga o laau, ma ituaiga eseese eseese o mamame. O le mea e ofo ai, o le mauga o se tagata e masani ona ae aʻe - sili atu i le 40,000 tagata i le tausaga eo mai i le Mauga o Kinabalu e na o le aʻe, e aunoa ma se mea manaʻomia mo ni masini faʻapitoa poʻo se poto masani.
Ona o le tele o meaola eseese i ona tafatafa, o le mauga o Kinabalu (faapitoa, o le paka na faia e puipuia ai) na aloaia o le uluai nofoaga o measina a le Malaysia i le 2000. O le ulufale atu i le paka e latalata i le 56 maila mai Kota Kinabalu , itula malaga i le pasi mai le laumua o le setete.
05 o le 09
Penang National Park
O le malae vaalele a le malo sili ona laʻitiiti Malakii o loʻo tu i le pito i matu o sisifo o Penang Island - e sefulu sikuea sikuea sikoa eleele e puipui ai se vaituloto "meromictic" (o se ituaiga o vaituloto ma vai mama ma suavai e le fefiloi - o se isi faataitaiga o le Round Vaituloto i Niu Ioka), valu o le pito i luga o le matafaga a Penang, ma togavao togatogo.
Amata i le Faʻamatalaga Tutotonu i le malae vaʻaia ae e te lei alu atu i totonu. E tolu auala e taʻitaʻia ai le tele o faʻalapotopotoga o nofoaga masani; e mafai lava ona e vaʻaia le atoaga o mea a le paka i totonu o se aso se tasi pe afai e te vave amata!
06 o le 09
Semi mo le natura natura
O le 1,613-eka o le Semenggoh Nature Reserve o se faleoloa manu e tuʻufaʻatasia mo le puipuia o orangutan lamatia. E le gata i le teuina i totonu o cages, ae o tagata o Junutans i Semenggoh e mafai ona latou o mai ma o atu e pei ona latou fiafia i ai, fiafia i le vaomatua vaomatua e pei o ni vaega saoloto ma faamanuiaina mai le tausiga o le paka. O le toatele o tagata o Tagaloa na o mai i Semenggoh e pei o tamaiti matuaoti pe laveai mai le tafeaga - o le sini autu o le paka o le fesoasoani lea ia i latou e toe faʻaleleia le ola i le vao.
I le Semenggoh, e te maua se avanoa e le masani ai e vaʻai ai i tagata i totonu o latou fale masani, ao le i faia na oi latou lava. O le paka e na o le 12 maila i saute o Kuching - o se pasi pasi mai Jalan Mosque e alu i Semenggoh.
07 o le 09
Seilok Orangutan Rehabilitation Centre
E pei o Semenggoh nature reserve, Sepilok i East Sabah ua tuʻuina atu i le tausiga ma le puipuiga o le orangutan ua lamatia i vaomatua o Borneo. O le paka i le ogatotonu o le 5,529-hectare Kabili-Sepilok Forest Reserve latalata i le aai o Sandakan: asiasi mai tagata maimoa i luga o vaʻaiga tetele e vaʻaia ai le toe faʻaleleia o le ola mo le lumanaʻi i le vao. O lau avanoa sili e vaʻaia ai tagata o Sepilok e tupu i taimi o fafagaina i le 10am ma le 2:30 i le aoauli; tagata faʻasalalau ua faʻalotovaivaiina mai le paʻi moni i pusi.
I le vaomatua lava e tasi o le vaomatua, o le Rainforest Discovery Centre e mafai ai e le au asiasi ona vaai i le vaomatua mai luga, e ala i se faasologa o auala maualuluga ma olo e mafai ai e tagata asiasi ona maimoa i le vaomatua ma ona tagata mai le 100 futu i le ea!
08 o le 09
Tunku Abdul Rahman Park
O lenei paka o le gataifale e aofia ai le 12,185 eka o le teritori o le sami, ma le lima o motu ma le tele o aau i totonu o ona tuaoi. E na o le lima maila mai Kota Kinabalu, o le Tunku Abdul Rahman National Park o se fiafiaga sili lea mo aiga o Kinabalu i faaiuga o vaiaso. E mafai ona e alu i le tolauapiga i luga o le matafaga i le tele o atumotu i le paka, ae o le a molia oe i se pemita o tolauapiga ae e te lei setiina le tolauapiga.
O faleoloa a Tunku Abdul Rahman Park e faʻaolaina le tele o ituaiga o ola i le gataifale - o lenei mea, faaopoopo i le paka tafe o le gataifale le vai papaʻu ma galu vaivai, ia avea ma nofoaga autu mo le eseese. Afai e te laki, e mafai ona e vaʻavaʻai i manulele faʻaili e suʻe le plankton i nei vai. (Saili atili e uiga i le tafe i Sabah .)
09 o le 09
Labuk Bay Proboscis Monkey Sanctuary
Faʻatulaga i le 400 eka o le Sabah jungle e tusa ma le 24 maila mai le malae vaʻalele a Sandakan, o le Labuk Bay Proboscis Monkey Sanctuary o le fale e tusa ma le 60 fulufulu-vaʻaiga o manuki faʻataʻitaʻi, o se tamaʻi nuʻu e matua lamatia lava le laʻau, o le nofoaga na matua faaleagaina e le tagata. (Ua faʻamamāina vaomatua e fai ai auala mo togavao o pama paluga - e leai se isi mea e alu i ai manuki.)
E maua e tagata asiasi se avanoa e le masani ai e vaʻaia ai manuki faʻataʻitaʻi i totonu o le laufanua vaʻavaʻai i totonu o le fale paka - lua laulau e tautua ai manuki i le lua taimi e fafagaina ai i aso taʻitasi. O auala o le paka e mafai ai foi e malolo ona faʻatautaia le vaomatua lata ane; e tatau i tagata asiasi ona vave alu i le taeao, e vaʻai i meaola i la latou pito sili ona malolosi.