O le 10 Malaga Mataʻutia Taulaga mo 2016

I le avea ai ma tagata femalagaaʻi, e masani lava o ni nai nofoaga i le lalolagi tatou te le fia asiasi i ai. O le tele o taimi o le mamao ma mamao ese mai le ala tuʻia, o le sili atu lea ona tatou naunau eoi ai. Ae o le mea e faanoanoa ai, ei ai nisi o nofoaga - e tusa lava pe o le a le manaia poʻo le faʻaleleia faaleaganuu - e tumau pea le matautia mo tagata femalagaaʻi, ma latou le saogalemu mo fafo. O se lisi lenei o nofoaga e fitu e tatau ona tatou aloese mai i le 2016.

Syria
O le toe amataina o le lisi o nofoaga matautia i le tausaga lenei o Suria. A o faagasolo feteenaiga i totonu o le atunuu i le va o vaega fouvale e saili e faatoilaloina Peresitene Bashar al-Assad ma ana auupega na taitai atu ai i le le mautonu i se tulaga e le masani ai. Faʻaopoopo i le ISIS tagata fouvale ma faʻauluulu faifaipea mai Rusia ma NATO, ma o le atunuu atoa ua toe liliu i se malae. Ua matua leaga naua e tusa ma le afa o le faitau aofaʻi o le faitau aofaʻi o tagata ua maliliu pe sosola i isi atunuu. I le leai o se mutaaga o feteenaiga i le vaai, e tatau i tagata malaga ona aloese mai soo se mea e lata ane i le atunuu Tutotonu Tutotonu lea e matua mauoa i le talafaasolopito ma le aganuu.

Nigeria
E faigata ona mafaufau i soʻo se atunuu e sili atu ona lamatia le asiasi atu nai lo Suria, ae afai ei ai se tasi o tauʻavega e tauva ai, atonu o Nigeria. Ona o le faaauauina o galuega a le Boko Haram, ma isi vaega o tagata faatupu faalavelave, o le atunuu e le saogalemu mo tagata uma o le atunuu ma tagata ese mai fafo.

O nei vaega e faigofie tele i faiga sauā, ma ua maliliu le silia ma le 20,000 tagata, ae o le 2,3 miliona ua latou suia, talu ai na toe amataina lo latou tetee i le 2009. O loʻo taʻua foi le militeri o Haram i Chad, Niger, ma Cameroon.

Iraq
E feagai Iraki ma nisi o luitau tutusa na faia e Suria - e aofia ai le tele o vaega o loo sailia mo le malosi ma feteenaiga faaauupegaina e masani lava ona tupu i le va o nei vaega.

I le pito i luga, o le ISIS o loʻo i ai le tele o le i ai i totonu o le atunuu, faatasi ai ma le itumalo atoa o loʻo pulea atoatoa le osofaiga o le militeri. O tagata Asiasi i Sisifo e masani ona avea ma taulaiga o osofaiga i totonu o le atunuʻu, faʻatasi ai ma le faʻaaogaina o mea pāpā malolosi o se popolega sili lea mo i latou o loʻo ola, galulue, ma femalagaaʻi ai. I se faapuupuuga, e le o saogalemu saogalemu Iraq i le taimi mo tagata o nonofo ai, sei vagana ai tagata asiasi mai fafo.

Somalia
E ui na i ai ni faailoga o Somalia mulimuli ane na maua se foliga o le mautu i masina talu ai nei, ae o loo avea pea ma atunuu o loo i luga o le taua o feeseeseaiga ma le le mautonu. O tagata Islamic extremists ua latou galulue malosi e faʻavaivaia le malo o loʻo sosola solo ai iina, ae ui o na taumafaiga e masani ona sauā, o Somalia ua avea nei ma malo o loʻo sauniuni e toe auai i le lalolagi. O lena tala, e matua lamatia tele lava mo tagata i fafo ma le faoa faamalosi ma le fasioti tagata i aso taitasi. O le tele o atunuu - e aofia ai le Iunaite Setete - e le o faʻamautuina pea se atigipusa iina. E oo lava i le folau o vaalele ua lapataia mai le vavalalata vavalalata i le talafatai o Somalia, ona ua faaitiitia le gaioiga o le gaoi, ae o loo tumau pea ona lamatia.

Yemen
O le atunuu i Sasaʻe Tutotonu o Yemen o loʻo faʻaauau pea ona feteʻenaʻi e pei o le vavae ese mai i le itu i saute le faʻaupuga o fitafita faʻamaoni i le malo filifilia, lea na soloia ia Mati o le 2015.

O le taua faifai pea na mafua ai ona le atoatoa le atunuu, faatasi ai ma osofaiga i aso taitasi ma le taufaasese o tagata asiasi mai fafo o se mea masani. Ina ua amata le feteenaiga i le tausaga talu ai, na tapunia e le malo o le US lana avefeau i le atunuu ma tuua uma ai le aufaigaluega. Ua faʻamalosia foi e le au ofisa le aufaigaluega uma mai fafo ma tagata faigaluega fesoasoani ina ia o ese atu ona o le uiga sauā o le taua faifaipea o le va o tagata.

Sudan
O tagata Asiasi i Sisifo o loʻo avea pea ma taʻiala o osofaʻiga i Sudan, aemaise i le itumalo o Darfur. O vaega o tagata faatupu faalavelave o loo i ai i le tele o eria, faatasi ai ma le osofaia o taavale, taʻavalevale, fagogota, fana, ma le fale-o se faafitauli tumau. O feeseeseaiga i le va o ituaiga eseese ua faaauau pea ona avea ma punavai o le le mautonu, ao le au faomea ua masani ona masani ai vaega faapitoa o le atunuu. E ui o le laumua o Khartoum e ofoina atu ni foliga o le saogalemu, ae sili atu i isi mea i Sudan e ofoina atu se ituaiga taufaamatau.

South Sudan
O le isi atunuu o loʻo tumau pea i totonu o se faʻalauteleina o le va o tagata o Sudan i Saute. O se tasi o atunuu sili ona fou i luga o le lalolagi, o le atunuu na muamua mauaina lona tutoatasi i le 2011, na o le taua i le vaeluaina i le va o vaega tauvaga e itiiti ifo ma le lua tausaga mulimuli ane. E sili atu ma le lua miliona tagata na sosola ona o le taua, ma o tagata asiasi mai fafo e masani ona maua i latou i le tauiviga. Ma talu ai ona e itiiti le tele o punaoa e maua e le malo mo le faamalosia o le tulafono, osofaʻiga, faomea, osofaʻiga, ma osofaiga sauā e taatele i lenei taimi.

Pakistan
Ona o le faʻaauauina pea o vaega al-Qaeda ma Taliban i totonu o Pakistan, ua fautuaina ai tagata femalagaaʻi mai fafo e aloese mai le asiasi atu i le atunuu seivagana ua tatau ai. O osofaʻiga faifai pea a le au faatupu faalavelave, e aofia ai fasiotiga tagata e faʻatatau i ai, osofaʻiga, kidnappings, ma osofaʻiga faʻaauupegaina i le malo, militeri, ma le faʻalavelave faʻavaomalo ua faʻamaonia se mea moni i le atunuu atoa. I le 2015 naʻo le sili atu i le 250 osofaiga i le tausaga atoa, o se faailo lelei lea o le tulaga matautia ma le le mautonu o Pakistan.

Democratic Republic of Congo
E i ai nofoaga faapitoa i totonu o le DRC e saogalemu tele mo tagata asiasi, ae o nisi itumalo e tumau le matautia. Aemaise lava, e tatau i tagata asiasi ona aloese mai North ma South Kivu aemaise lava, ona o loo i ai le tele o fitafita faaauupegaina o loo galulue ai iina, e le o le vaega aupito sili ona taua o se vaega fou lea e taua o le Democratic Democratic Forces for the Liberation of Rwanda. O faʻaupuʻaʻau ma vaega-militeli o loʻo galulue faʻatasi ma le faʻasalaga i luga o le eria, faʻatasi ai ma malo o le DRC e masani ona tauivi ma nei malosiaga. O le fasioti tagata, vevesi, faoa faamalosi, fausua, osofaʻiga faaauupegaina, ma le tele o isi solitulafono o se mea e masani ona tupu, ma avea ai o se nofoaga sili ona matautia mo fafo.

Venezuela
E ui lava o tagata asiasi mai fafo e le o taulai faapitoa i Venesuela i le auala tutusa e pei ona i ai i nisi o atunuu i luga o lenei lisi, solitulafono solitulafono e masani ona tupu i le atunuu atoa. O faʻataunuʻu ma gaoi mea faʻanoanoa e tupu i taimi faʻafefe, ma Venesuela o loʻo i ai lona lua lona maualuga o le fasioti tagata i le lalolagi atoa. O lenei mea e avea o se nofoaga matautia mo tagata faimalaga i taimi uma, ma e ui e mafai ona malaga saogalemu i lea mea, e tatau ona faʻaeteete pe a asiasi, aemaise lava i le laumua o Caracas.