01 o le 03
Meandering Around Mokokchung
Nagaland e pei o le pito i tua mamao o Initia.
O le sopoia o le tuaoi mai Asama, o le vaaiga e vave ona suia mai eleele vevela, laugatasi laugatasi i totonu o mauga. E feoaʻi solo tamaiti i autafa o le auala ma aumai ni naifi poʻo ni fana i lima, ma e leai ni manu e mafai ona vaaia pe faʻalogo i ai. O le fesili atu i le avetaavale Assamese lea na alu uma ai manulele, na te tali vave mai i Hindi, "Ua latou aina uma meaola".
Na foliga mai na matou sopoia atu i se isi atunuu, ua le toe i Initia, na matou ulufale atu i se vaega o South Sasae Sasaʻe ou te lei vaai muamua i ai. O foliga e foliga tutusa lava ma o latou tuaoi tuaoi Burma, ma o auala i autafa o auala na agai atu i le tele o ekalesia Palesitina na puleaina le laufanua. Ou te le iloa po o le a le mea na ou faamoemoeina e pei o Nagaland, ae o lenei siosiomaga faafefe ma se lotu Kerisiano malosi e mautinoa lava e leai.
O la matou uluai malologa o le taulaga o Mokokchung . O lenei itumalo lapopoa e i ai fale o loʻo i luga o le mauga ma o le fale e silia ma le 190,000 tagata. I le fautuaga a Kipepeo matou te nonofo i le Windis Winds, o se faletalimalo fiafia e tau le 1,800 rupee i le po. Matou te faʻamoemoe e vaʻaia nuu o nuʻu, ae na fautuaina e le o se mea e le masani ai i Nagaland i le taimi nei, faʻatasi ai ma nisi o totoe i le pito i matu o le atunuʻu, e pei o Mon. Ae paga lea, o le taimi na le mafai ai ona matou malaga i nei. E ui lava e puupuu lava le mamao i Nagaland (ie na o le 200 kilomita), na lapatai mai ai Piran mai Kipepeo ia i matou o foliga e mafai ona faaseseina. Na vave ona matou iloa le uiga o lana tala, faatasi ai ma se malaga puupuu e 150 kilomita e oo atu i le ono itula e faamaea ai luga o auala papa.
E tele nuʻu e latalata i Mokokchung e mafai ona asia. E ui o le toʻatele ua faʻafouina nei, ae o loʻo tele pea le faʻalelei o le loto i le lima i le poto masani. O le Aso Faʻapitoa lea na matou i ai iina, o lea la, o le matou fale muamua o le faafiafiaga i le lotoifale na aofia ai se maketi na o mai ai tagata o le nuʻu e faʻatau atu a latou oloa. Sa ou tago i luga o ni piko mai le afi a Naga ma talo ma le pupuvao, ae le o le loto vaivai.
I le fautuaga a Persis mai Kipepeo, matou te asia atunuu e lima e uiga ia Mokokchung i lena aso:
- Aliba Village - O se nuu filemu ma se paʻu tele na vaneina mai se ogalaau e tasi. E tofu le nuu ma le paʻu o loʻo faʻaaogaina e pei o se faʻailo e faʻaalia ma valaʻau tagata o le nuu;
- Longkhum Village - I loʻu manatu, o le nuʻu sili lea na matou vaʻaia i Mokokchung. O se nofoaga toafilemu, ma se lagona masani. O loo i ai se auala manaia na matou savavali ai i lalo lea na matou aveina i le pito o le vaomatua. Legends of Chenno ma Etiben e tele, o le Naga Romeo ma Juliet, faatasi ai ma le ulugalii alofa na lalafi iinei i le ogatotonu o papa ao latou faafilemuina le alofa o le tasi i le isi;
- Mopungchuket - Afai e te fia vaʻaia se Hornbill ona o le nofoaga lea e sau, e ui lava o le manulele o solo solo e foliga mai e sili atu le leaga ona o le ofuina. O le taulaga foi ua toe fausia se fale talimalo faaleaganuu lea e manaia, e le gata mo le tele o le lautele ma lona vavao o le ato na faʻaaoga e faʻasalaina ai tamaiti laiti (pe na taʻuina mai ia i matou);
- Impur - E sosoo ma Mopungchuket, o Impur o le fale o le uluai Papatiso misiona i Nagaland; ma
- Ungma - O le nuʻu aupito tele lea o le Ao Tribe. E ui o le taulaga e le o se mea tulaga ese, o loʻo i ai se fale faʻatoʻa toe fausia ma ni tupua na faʻatuina e faamanatu ai uluai tagata Naga faavae o le itulagi. O loʻo i ai foi se vaaiga manaia i le goto ifo o le la e tilotilo ai Mokokchung mai le pito maualuga o le taulaga.
Mai Mokokchung matou te tietie atu i le auala tiga ma le papaʻu i Kohima . Na fautua mai Piran ia matou taofi iinei e matamata i maketi o le taeao ae leʻi amataina. E foliga mai o le maketi na amata i sina taimi mulimuli ane nai lo le faasalalauina i le 6 i le taeao, ao matou taunuu i le 7 i le taeao e saili le tele o fale ua tapunia. Locals na faatauina atu fualaau aina fou ma fualaau faisua, iʻa mamago, aano o manu ma namu (e ui lava sa matou fefefe e fesili pe o le a le mea na faʻaaogaina). O se taʻaloga matagofie i le maketi ma tagata lalelei, ma e aoga tele se asiasiga. Ua taʻu mai ia i matou, a o faaauau pea le aso, o le a sili atu ona olaola le maketi.
02 o le 03
Le Delights of Dzuleke
Pe a ma le 40 kilomita mai Kohima o le taulaga laitiiti o Dzuleke, o le matou nofoaga e sosoo ai. O le auala i Dzuleke na faigata ona fai mai, ma ou fautua malosi e ave se 4WD mo le malaga, ae e aoga tele taumafaiga. Na vaʻai i matou i totonu o se fale nofo iinei ma matou fuafua i totonu o le Ofisa Tutotonu o Atinaʻe Initia Initia i East East. Ua tele taimi ou te nofo ai i Initia, ae o lenei mea e tatau ona ou fiafia i ai. O le mea e taulai i ai le aiga o Dzuleke e tumau le poto masani o le maua lea o le ola moni Naga ma maua ai se isi punaoa maua mai i le nuu i tua.
O loʻo i ai i le nuʻu ni aiga e 35, ma e toafa o loʻo auai i le polokalame tumau o le fale i luga o le faavae. O la matou 'auʻauna Kevi na o se fiafiaga lava. E sili atu nai lo le fiafia e talanoa e uiga i lona olaga ma i matou, faatasi ai ma talanoaga e aofia ai le auala na mafai ai ona ia tumau le le faaipoipo i le 30 o ona tausaga, i le auala e faaaoga ai le mariuana e faʻafilemuina ai le sosolo i luga o le faatoaga. Sa matou faʻaaluina le aso e feoai solo ai i totonu o le nuʻu, faʻatautaia paʻu araisa e talatalanoa ai ma tagata o le nuʻu, ma le maua o le la ma tagata o le aiga o Kevi. O le olaga e faigofie i Dzuleke, ma le tele o le mauaina o latou ola mai le fanua poʻo le aʻoga i le lotoifale, ma gaoioiga faʻafefefeleaʻi solo i ekalesia e lua. Ae, o tagata uma e fiafia ma fiafia. Na lava lea e mafua ai ona ou mafau- fau pe aisea ou te tumau ai i le tafaoga o le taaiga i le taulaga.
I le maasiasi o le avetaavale, e leai se fesoʻotaʻiga i Dzuleke sei vagana ai le laina i le fale o le ulu o le nuʻu. Sa tatau ona ou faia se valaau faanatinati patino, o lea na matou asia ai lona fale ma sa faafeiloaia i matou i le umukuka ao sauni le taumafataga afiafi. O le mea na ou ofo ai, o le ulu o le nuu sa nofo i luga o se tamai nofoa i luma o se afi mumu e saunia ai se pusi iʻa ae o lana faletua, o le ulumatua ma le tamai pusi na nofo i le faatalitali ma le onosai mo a latou taumafataga. Na faamalamalama mai e Kevi ia i matou o Naga o le aufailotu ma o lenei vaaiga o se mea masani iinei, o se suiga faafouina mai le tulaga o le faapologa tamaʻitaʻi ua ou vaaia i isi vaega o Initia.
A o ulaina le puaa e mafai ona vaaia le vevela o le ea i le umukuka o Kevi, na matou o atu i le faiva mo lo matou fale tumau, ma o meaai na mafai ona gafatia. E sili atu i le taumafa i Asia i Saute Asia nai lo Indian, faʻamaʻiina araisa i le 'aiga taʻitasi, faʻatasi ma' aina faʻamalaʻau manogi matagofie ma paluga vevela ae pipiʻi na faia mai tumato laau. O le mea sili ona taua o le foafoaga a Kevi lava ia, o se uʻau ma le kapisi tipu lea o loʻo i ai pea ia te aʻu le felelei i nai vaiaso mulimuli ane.
O se faaiuga talafeagai i la matou osofaiga Naga. I le taeao na matou amataina le tietiega malosi i Kohima ona sosoo ai lea ma Assam e ala atu i le nuu e le mafaamatalaina o Dimapur. Ae matou te le i iloaina, matou te sopoia le tuaoi, o auala na faaputuputuina, o malumalu o Hindu na faaali mai ma matou toe ulufale atu i Initia e aunoa ma le manaomia e faaali atu i soo se tasi a matou tusifolau.
03 o le 03
Nagaland Travel Tips
- Faʻamauina oe lava i taimi e faimalaga ai i le taavale, faʻatusatusa e tusa ma le 25 kilomita i le itula mo le taimi o femalagaaiga. O le i ai o lau lava taavale o le a sili atu ona faigofie le taofi ma fiafia i le avega, ma tuʻuina atu foi ia te oe le gafatia e asiasi i nuʻu i le ala. I lenei itu, e taua tele fautuaga a le lotoifale. E tusa lava pe matou te malaga faʻatasi, o le fautuaga ma le fesoasoani na matou mauaina mai Kipepeo aʻo fuafuaina la matou femalagaaiga e matua taua tele ma e leai se taimi na ou fautuaina ai.
- Afai o oe o se tagata 'eseʻese, ia saunia mo se faʻaititia o meaai. O le puaa o le faʻatulagaina lea o filifiliga i Nagaland, ma ao tele fualaau faisua, i le tele o faleaiga Faleʻai Chow Mein o le filifiliga lava lea e tasi. Filifili ni meaʻai i le ala. Matou te fiafia i le apu mama sa matou maua i luga o le auala, pe ana fai e matou te pikiina atili.
- Faia se fale tumau i totonu o se taulaga e pei o Dzuleke, o le auala sili lea e mafuta ai ma tagata o le malo i se tulaga patino ma aoao atili e uiga i le olaga Naga. O le nofo i Dzuleke e faʻaaluina ai le 1,030 rupees a le tagata (e aofia ai taumafataga). Ae ui i lea, latou te le o iai ni taʻavale avetaavale faapitoa ina ia latou faitauina o se tagata faaopoopo.