O le Dutch ma le Orange Orange

O loʻo i ai le talafaasolopito i tua atu o le moli moli a Eleni

O lanu o le fuʻa Dutch e mumu, papaʻe ma lanumoana-e leai se moli. Ae i le salafa o le lalolagi, o Netherlands o loʻo vaʻaia ma le lanu moli, o lanu uma lava. Latou te ofuina i aso o le mitamita o le atunuu, ma o laei a latou 'au taʻaloga e toetoe lava o se lanu moli sesega.

Atonu e foliga le lelei, ae o loʻo i ai se tala manaia i tua atu o le alofa o tagata Netherlanders mo lenei lanu faapitoa.

Ae muamua, e aoga le suʻeina pe aisea, pe afai o le Dutch e matua mataʻutia i le lanu moli, o la latou fuʻa o se tricolor mumu, paepae ma le lanumoana?

O Netherlands o le fuʻa pito sili ona tricolor (o Farani ma Siamani o ni nai faʻataʻitaʻiga), lea na talia e le atunuu i le 1572 i le taimi o le Taua o le Tutoatasi. O lanu na sau mai le pulou o le Prince o Nassau.

Ma e tusa ai ma nisi o le au tusitala, o le vaeluagalemu (po o le fess) o le fuʻa Dutch e muamua lava le moli, ae o le tala o loo i ai le vali lanumoana e le mafaagaeetia. Talu ai ona o le a mumu lanu mumu i se taimi puupuu talu ona maeʻa le fuʻa, o le tala ua alu, mumu ua avea ma lanu aloaia o le pepa.

E ui i lona le mafai ona avea ma se vaega o le fuʻa Dutch, o le moli o se vaega tele o aganuʻu Dutch. O le moli moli e mafai ona toe maua i aʻa o Netherlands: O Orange o le lanu o le aiga tautupu o Dutch.

O le gafa o le aiga o loʻo iai nei-o le Fale o Orange-Nassau-e toe foʻi mai ia Willem van Oranje (William of Orange). O le tasi lava lea o Willem lea na te tuuina atu lona igoa i le gagana Dutch, le Wilhelmus.

Willem van Oranje (William of Orange)

O Willem o le taitai o le tetee a Dutch i le faaSipaniolo Habsburgs, o se gaoioiga lea na mafua ai le tutoatasi o Dutch i le 1581. Na fanau mai i le Maota o Nassau, na avea Willem ma Perenise o Orange i le 1544 ina o lona tausoga Rene o Chalon, o le Alii o Orange i lena taimi, e igoa ia Willem lona suli.

O lea, o Willem o le uluai paranesi o le aiga o le Fale o Orange-Nassau.

Masalo o le faʻaaliga pito sili ona tele o le mitamita o le atunuu i luga o le Koningsdag (aso o le Tupu), aso 27 o Aperila e faamanatu ai le aso fanau o le tupu o le atunuu. Seʻia oʻo i le 2014, o le aso faamanatu na lauiloa o le Masiofo Aso, mo le faʻamamaluina o le tupu muamua. O le a faigata oe ona maua se tagata Dutch e le o taʻalo lanu i lenei aso. Ma i luga o soʻo se aso fanau a le tupu, o le Dutch tricolor flag o loʻo tafe atu i fuʻa lanumeamata ua faʻapipiʻiina.

Dutch Sports Fans ma Oranjegekte

Ae ui o le lanumoana lanumoana ei ai aʻa i totonu o Netherlands, o le aso ua faatusaina ai le maualuga o le mitamita i totonu o le atunuu ma i le avea ai ma tagata Latina. Aloaʻia e pei o Oranjegekte (Orange craze) poʻo Oranjekoorts (Orange fever), o le mataʻutia o le lanu ua faʻamaligiina i totonu o le taamilosaga a Dutch i le senituri 20 mulimuli ane.

O tagata Dutch e lanuina le lanu moli e lagolago a latou 'au i le taimi o le Taʻaloga a le Ipu a le Lalolagi mo taʻaloga talu mai le 1934. O mitiafu tuai, pulou ma sikafu e le naʻo le faʻaalia o lenei fiva moli; nisi o tagata Dutch e fuʻa a latou taavale, fale, faleoloa ma magaala ala. O le KLM Royal Dutch Airlines na alu e valiina se tasi o lana vaalele Boeing 777 moli, o se isi faaaliga o le mitamita a le atunuu o Dutch.

Afai o oe fuafua e asiasi i Amsterdam poo se isi lava mea i totonu o Netherlands, atonu e te manao e teu se mekasini moli (pe lua) moli. Atonu e le o le lanu sili ona taufaasee, ae a e iai i Netherlands, o le a fesoasoani le lanu moli e avea ai oe pei o se faʻalapotopotoga.